Taal en lezen
Misschien heb je je wel eens afgevraagd hoe effectief de taallessen, zoals je die steeds invult, nu echt zijn. Mogelijk heb je zelfs wel eens verzucht "Ik wil het best anders, maar hoe dan en kan ik dat?"
Het maken van lesjes uit een taalboek draagt meestal weinig bij aan de taalontwikkeling van je leerlingen. In mijn boek Uitdagend en effectief taalonderwijs (2017) beschrijf ik het waarom, het wat en het hoe van taalonderwijs, los van je methode, maar verbonden met thematisch onderwijs.
Hier vind je een filmpje waarin ik dat nog eens uitleg (voor de gebruikers van
Je eigen leeromgeving (Jeelo)):
https://lnkd.in/dJCyVrT
mondeling en schriftelijk
Taalontwikkeling gebeurt in de eerste plaats vanuit het mondelinge taalgebruik. Dat vraagt om andere taallessen, namelijk taallessen waarin interactie voorop staat. Dat betekent lessen waarin de leerlingen onderzoekend bezig zijn met taal, samen overleggen, uitproberen, oefenen, argumenteren en redeneren. Dat is niet vrijblijvend, maar wel passend bij de mogelijkheden van kinderen.
Schriftelijk taalgebruik is natuurlijk ook belangrijk. Dan gaat het wel om andere vaardigheden. Leerlingen leren hoe ze een tekst, binnen een bepaalde context en met een bepaalde bedoeling voor ogen, kunnen schrijven of nog beter maken. Dat vraagt om meer dan pen en papier of tablet, lestijd en een onderwerp.
Omgekeerd leren leerlingen tijdens het lezen van teksten van anderen, actief te zijn en te blijven denken. Dit lukt het best als de context waarbinnen zij lezen voor hen betekenisvol is en hun betrokkenheid daardoor groot kan zijn.
De werkelijkheid, zoals veel scholen die kennen, is helaas anders. Een of twee (geïsoleerde) lessen begrijpend lezen per week, waarin de kinderen aan de gang moeten met niet-zelfgekozen teksten, waarover ze niet uit henzelf voortkomende vragen moeten beant-woorden, waarvan de antwoorden al vast staan. Dat is voor een actieve omgang met teksten niet effectief..
Opbrengstveroorzakend taalonderwijs leidt tot het steeds beter gebruiken van die taal, en daardoor tot zowel verdieping als uitbreiding van de al bestaande taalvaardigheid.
Zulke lessen leiden tot andere accenten en een ander soort opbrengsten. Wat dacht je van plezier in en zelfvertrouwen bij het gebruiken van taal, mondeling en schriftelijk, en het waarderen van de taal van anderen. Meertaligheid speelt in heel veel klassen een rol. Of het nu gaat om het gebruik van streektalen, buitenlandse talen of alleen uitspraakverschillen, in al die gevallen voegen die combinaties rijkdom toe. Dat zijn kansen om verschillen en overeenkomsten te benutten om die talen effectief te leren gebruiken en zo vaardiger met talen te worden.
Dit soort taalonderwijs vraagt van jullie als team andere routines.
Om zulke routines samen te ontwikkelen is er tijd en oefening nodig, maar ook iemand die daarin de richting kan aangeven en inspireert tot activiteiten.
Die rol neem ik graag op me. Bij voorkeur doe ik dit samen met een taalwerkgroep en/of de taalcoördinator, zodat we samen afhanke-lijkheid voorkomen en eigenaarschap bevorderen.
Ik ben betrokken bij Jeelo (je eigen leeromgeving). In dit filmpje leg ik uit hoe het taalonderwijs binnen Jeelo functioneel is gemaakt.
https://www.youtube.com/watch?v=ygPdpVWStt0&feature=youtu.be
