Observeren

Observeren is een basisvaardigheid voor elke onderwijsgevende.
De kern van observeren is dat je waarneemt zonder direct al te interpreteren of te oordelen. Dat is moeilijk! Observeren is daardoor een vaardigheid die veel oefening vergt.

Observeren is ook te zien als een uiting van nieuwsgierigheid. 
Het is een onderzoeksvaardigheid, die past bij een onderzoekende houding van leraren. Als onderzoekende leraar stel je je oordeel uit, tot je genoeg weet om tot een afgewogen interpretatie te komen. 

Leerlingen ook uitdagen tot zo'n onderzoekende houding en hen aanzetten tot observaties en onderzoek, zijn dan een logisch gevolg. Dat geldt niet alleen in de lessen wereldoriëntatie, maar ook bij taal en rekenen!

Wil je deze onderzoekende houding tot een kwaliteit van het team en een kenmerk van de school maken?
Wil je specifiek als team aandacht besteden aan de vaardigheid observeren?

Bij al zulke wensen help ik jullie graag: als start of om de puntjes op de i te zetten. Daarbij is het goed te weten dat ik over observeren en praktijkonderzoek enkele boeken en artikelen heb gepubliceerd (zie 'publicaties') en daarmee ook zelf in de praktijk ruime ervaring heb opgedaan.  

In maart 2019 verscheen de geheel herziene en uitgebreide druk van Leren kun je observeren. Dit boek is bedoeld voor de pabo, maar wie al in de praktijk werkt vindt er ook nog veel waardevolle aandachtspunten en denkstof in, omdat het gericht is op een vernieuwende praktijk.

Naar aanleiding daarvan verzorgde ik in het najaar van 2019 tijdens de jaarlijkse conferentie van de NTCN enkele presentaties, waaronder een met een toespitsing op taalontwikkeling. Deze is hier te bekijken: 
https://talentstimuleren.nl/kalender/congres/57/programma/sessie/673 (taal)

_____________________________________________________________________________________

Observeren als kernpunt van je begeleidende rol 

In plaats van je te beperken tot het nakijken van antwoorden en werkbladen, is het veel effectiever om kinderen tijdens hun leerproces te oberveren. Op basis daarvan kun je dan nieuwsgierige vragen stellen, zonder daarin al een oordeel te laten doorklinken.

Bij observeren hoort ook luisteren. Als kinderen met een of twee maatjes samenwerken, is het heel nuttig om te luisteren hoe dat gaat. Ook dat kan weer aanleiding zijn om nieuwsgierige vragen te stellen, waarmee je kunt achterhalen welke onderbouwing maakte dat ze iets vroegen of antwoorden en of de manier waarop dat gebeurde ook op een inzicht of bedoeling gebaseerd was.

Observeren tijdens oefenactiviteiten of tpepassingsactiviteiten kan ook een mooie aanleiding zijn om die kinderen feedback te geven. De spiegel die je hen zo voorhoudt is dan gebaseerd op wat je zag en hoorde.  Daarmee geef je die kinderen ruimte om zich bewust te worden wat ze deden en hoe ze daarmee bezig waren. Dat kan hen bevestigen in de gemaakte keuzes, maar kan ook leiden tot het bewust worden van een verkeerde keuze. Door dat ze zelf te ontdekken, leidt dit sneller tot nieuwe inzichten en is bovendien iets dat zo zelf konden ontdekken. Dat is leerzaam en helpt de integratie in hun leerproces. Juist door niet te oordelen of te verbeteren blijft het echte leerproces van die kinderen het uitgangspunt.