De andere spellingdidactiek
"De opbrengst van onze spellinglessen klopt niet
met de daaraan bestede tijd."
"Zowel leraren als leerlingen blijken spellinglessen eigenlijk vervelend te vinden."
"In eigen teksten van leerlingen herken ik weinig van een spellingbewustzijn."
Dit soort ervaringen van leraren waren voor mij aanleiding op zoek te gaan naar de achterliggende oorzaken. Ik heb daartoe de systematiek achter de spelling van het Nederlands nog eens nauwkeurig vergeleken met de gang-bare spellingdidactiek.
Uit die analyse bleek dat zowel de inhoud als de vorm van spellingonderwijs niet aansloten bij de kern van leren spellen.
De kern van de spellingdidactiek moet zijn gericht op de vaardigheid om de klanken van woorden te kunnen weergeven met letters. Dit betekent dat er een wezenlijk verschil is tussen een klank (geluid) en een letter (vorm).
Dit betekent in de eerste plaats dat je letters niet met een klank-naam kunt benoemen. Het betekent vooral dat het leren spellen start bij de klanken en dat dus het oefenen gericht moet zijn op het bewust kiezen van de juiste letters bij de klanken die je hoort of denkt. Dit heeft als consequentie dat dit oefenen mondeling moet.
Daarnaast werd ook duidelijk dat het perspectief van spelling- onderwijs was verdwenen. Je leert de juiste spelling om deze toe te passen in eigen teksten, buiten de spellinglessen.
Het doel is niet het goed kunnen maken van een dictee of een toets.
Dit waren voor mij belangrijke redenen om een alternatieve spelling-didactiek te ontwikkelen, die consequent hiermee rekening houdt.
Vanaf 2009 heb ik daarom op scholen verspreid door het land met een andere didactische aanpak praktijkonderzoek gedaan.
Zie bv. de video https://www.leraar24.nl/69295/een-goede-spellingles-begint-met-luisteren-naar-de-klank/, die hiervan wat laat zien en al dateert uit 2011...
Dit leidde tot daarop afgestemd materiaal, dat vanaf het schooljaar 2013-2014 beschikbaar kwam onder de naam Op zoek naar letters.
In de 2e versie daarvan, die in 2015 verscheen, is dat materiaal nog verder uitgebreid. Toen waren er wel nog steeds handleidingen per leerjaar, omdat veel scholen die ermee begonnen dat zo gewend waren.
Sinds 2018 heb ik de hele didactiek beschreven in één boek, waarin ook de beschrijvingen van de op klank gebaseerde categorieën staan. Ook heb ik daarin beschreven hoe een nieuwe, op de betekenis gerichte aanpak van grammatica kan worden gebruikt. Hieraan is ook de didactiek van de spelling van persoonsvormen gekoppeld.
Ook heb ik vanaf dat moment geen oefenkaarten meer laten drukken. Het oefenmateriaal heb ik op mijn site www.hettaallab.nl gezet, zodat iedere gebruiker het daar gratis kan downloaden.
Zo kunnen kinderen hun oefenactiviteiten voor spelling met een digitaal bestand op een tablet of laptop, of met een geprinte versie op stevig papier, uitvoeren met een maatje, dat ook daaraan toe is.
Inmiddels is in januari 2023 de update van de
3e editie verschenen...
(Het is geen 3e druk, omdat elk boek pas wordt gedrukt als het is besteld.
Zo hoeven er geen voorraden te worden opgeslagen, die dan bij een volgende druk vernie-tigd zouden moeten worden.)
Kenmerken van de didactiek van Op zoek naar letters:
- gebaseerd op het specifieke proces van leren spellen: van klanken naar letters;
- alle leerlingen zijn actief, bewust en doelgericht aan het leren (maar werken niet allemaal tegelijk aan dezelfde doelen, want kinderen verschillen in allerlei opzichten);
- consequent het onderscheid tussen klanken en letters hanteren;
- de leerlingen oefenen grotendeels mondeling in tweetallen;
- daardoor is er alleen dat gebruiksmateriaal nodig, dat gratis en digitaal via mijn site www.hettaallab.nl beschikbaar is;
- de leerlingen leren meer over de achtergrond van onze spelling, zodat ze beter snappen wat de samenhang is en wanneer en
waarom bepaalde letters gekozen moeten worden;
- spellinglessen leiden tot spellingbewustzijn;
- duurzame opbrengsten, die dus ook zichtbaar zijn in eigen
teksten;
- doelgerichte differentiatie;
- zowel geschikt voor leerlingen met dyslexie als voor goede spellers
______________________________________________________________________________________
Leren spellen vraagt een andere aanpak
In het in juni 2019 verschenen nummer van JSW stond onder deze titel een artikel, waarin ik de principes achter en de consequenties van de didactiek Op zoek naar letters beschrijf. Je vindt het in de rubriek publicaties/artikelen/spelling op deze site.
.jpg/picture-200?_=186937ff44b)
