Kijk ook eens op
mijn andere website:
www.hettaallab.nl

Je kunt mijn sites
ook bekijken
op je smartphone.

Type daarvoor achter het adres /mobile en
via de menuknop
heb je alles bij de hand.

Publicaties

Nieuwsbrief
Tien keer per jaar maak ik een nieuwsbrief over aspecten van taalonderwijs.
Geïnteresseerden kunnen zich kosteloos hierop abonneren. Gebruik hiervoor het contactformulier, want daarop kun je je interesse voor deze nieuwsbrief aankruisen.

Artikelen
De pdf's van de artikelen die bij de hiernaast genoemde onderwerpen vermeld staan, zijn te downloaden door op de onderstreepte regel te klikken.

Recente boeken
De negen hieronder genoemde boeken zijn te bestellen via het formulier dat hieronder is te downloaden. De verzending is dan gratis.
Elk boek wordt na bestelling pas gedrukt. Dat is milieuvriendelijker dan een voorraad aanmaken, met het risico dat als er te weinig boeken verkocht worden, of bij een aanpassing van de inhoud, de bestaande voorraad vernietigd moet worden.
Daardoor is er geen sprake van een 2e of 3e druk, maar alleen soms van een 2e of 3e editie. Dat heet in goed Nederlands: print-on-demand...

__________________________________________________

Op zoek naar letters
een beknopte handleiding bij de categorieën niet-klankzuivere woorden.

Dolf Janson (2019/2022).
2e editie
isbn 9789403679877

Dit boek (op A4-formaat) is op verzoek van gebruikers van de spellingdidactiek OZNL gemaakt om je in staat te stellen snel de essenties van elke categorie niet-klankzuivere woorden te checken.

Ook staan er bij elke categorie aanwijzingen voor de introductie bij de leerlingen en de accenten voor het oefenen.
Eind november 2022 is de 2e editie verschenen, waarin de aanpassingen die via de oefenkaarten zijn doorgevoerd, ook in deze handleiding zijn verwerkt.

Op zoek naar letters
de andere spelling- en grammaticadidactiek.

Dolf Janson (2018/2019/2023)
De nieuwste (geüpdatete) 3e versie van dit boek is weer verkrijgbaar! ISBN: 9789403657929

Hierin beschrijf ik wat de achtergronden zijn van onze spelling en wat, op grond daarvan, de daarbij passende didactiek is.

Dit leidt namelijk tot een heel andere didactische aanpak dan de werkwijze die in taalmethodes gebruikelijk is.
Die aanpak blijkt bepalend voor de effectiviteit van de manier waarop kinderen oefenen met onze spelling. Juist omdat het moet gaan om het effect op de bewuste toepassing in eigen teksten, zodat dit merkbaar is op de langere termijn, en niet slechts bij een aansluitend dictee.
Die letterkeuze in ons spellingsysteem is nl. grotendeels gebaseerd op de klanken. Als kinderen (en ook volwassenen...), bij de toepassing in een eigen tekst, alleen de klanken van hun gedachten als uitgangspunt hebben, moeten ze daarmee de juiste letters kunnen kiezen. Daardoor heeft deze didactiek als consequentie, dat het oefenen mondeling in tweetallen moet gebeuren.

In dit boek staan de 30 spellingcategorieën beschreven, die op grond hiervan zijn te onderscheiden. Deze zijn opgedeeld in vier groepen:. De basis vormen de klankzuivere woorden, waarin er een rechtstreekse koppeling is tussen de klanken en een of twee letters om die klank weer te geven.
Daarna komen de 29 categorieën met niet-klankzuivere woorden. Deze beginnen met de inheemse varianten, want die komen het meest voor. Daarna komen de uitheemse categorieën aan bod.
Deze omvatten veel varianten, doordat we in de loop der tijd veel woorden uit andere talen hebben overgenomen. Daarvan zijn vervolgens ook weer de nodige woorden een beetje aangepast aan de Nederlandse spelling.
Bij die uitheemse categorieën zijn gelukkig ook veel woorden die minder frequent aan de orde komen in het dagelijkse taalgebruik. Hierdoor hoeft niet elke leerling die allemaal al snel te beheersen.
Tenslotte zijn er nog 5 categorieën waarvan de spelling meer op de betekenis is gebaseerd, zoals hoofdlettergebruik en afkortingen.
Deze komen gedeeltelijk ook al op eerdere momenten aan de orde.
Doordat consequent de klanken en niet de letters als uitgangspunt zijn genomen, is ook de opbouw en de indeling in categorieën anders dan je elders (zoals in taalmethodes) tegenkomt.

Bij elke categorie vind je een toelichting, voorbeelden, achtergrond-informatie en suggesties om die categorie te introduceren en verder te laten oefenen.
Bovendien moet dat oefenen zijn gericht op de toepassing van die categoriekenmerken bij woorden in eigen teksten en niet op het foutloos maken van een dictee met precies die geoefende woorden.

Het derde deel van het boek beschrijft een op betekenis gerichte aanpak van grammatica, waarin ook het herkennen en de spelling van de persoonsvorm de nodige aandacht krijgt.

In daltononderwijs de kern
tot waarde maken ISBN: 9789403689012
Dolf Janson (2020/2023)

In dit boekje leg ik een verbinding tussen de bedoelingen, die Helen Parkhurst ruim 100 jaar geleden had met het starten van een onderwijsvernieuwing, die we nog steeds kennen als daltononderwijs, en de vijf daarop gebaseerde kernwaarden die de Nederlandse Dalton Vereniging sinds 2012 hanteert. De formulering en de daarin aangebrachte accenten staan minder in de lijn van Parkhurst dan wenselijk is en passen ook minder in de huidige opvatting van onderwijsinnovatie. Daarom leg ik in dit boekje uit hoe het anders kan.

Dolf Janson (2020) op speurtocht door onze grammatica

ISBN: 9789403600345

Dit boek beschrijft de vele mogelijkheden om grammatica-aspecten zinvol en uitdagend te maken voor alle kinderen op de basisschool.

Het gaat ook bij grammatica om de toepasbaarheid in alle vier de gebieden van onze taal. Door luisteren en spreken, lezen en schrijven steeds weer met elkaar te verbinden, en de ervaringen daarmee als taalgebruiker te analyseren, te herkennen en te benutten, ontstaan er veel meer mogelijkheden om het eigen taalgebruik te variëren, te versterken en zowel creatief als doelgericht te gebruiken. Het leuke is dat dit ook doorwerkt bij het lezen en beluisteren van teksten van anderen.

Dolf Janson (2019).
Op zoek naar betekenissen via letters en klanken
aanpak van de start met betekenisvol en gedifferentieerd leesonderwijs ISBN: 9789463984003

Dit boek beschrijft hoe kinderen, op basis van de voorkennis die ze hebben opgedaan tijdens hun oriëntatie op klanken, klankgroepen en lettervormen (zoals beschreven in Op zoek naar klanken en letters), gaan leren hoe ze de betekenis van woorden, zinnen en teksten kunnen achterhalen.
De opbouw sluit aan bij de opbouw die ook bij spelling geldt: eerst de klankzuivere woorden en daarna geleidelijk aan de diverse nietklankzuivere manieren van lettergebruik. In alle gevallen is het perspectief het achterhalen van de betekenis, maar daardoor wel grip krijgen op de systematiek achter het lettergebruik in de te lezen woorden.

Dolf Janson & Gertjan Boog (2019). Leren kun je observeren

Hoe je zo je onderwijs kunt afstemmen op je leerlingen
3e geheel herziene en uitgebreide druk. ISBN: 9789463868440

Dit boek is nu geschreven voor twee doelgroepen: pabo-studenten die verder willen kijken dan wat ze op hun stagescholen tegenkomen en leraren basisonderwijs die hun onderwijs willen afstemmen op hun leerlingen.

Dolf Janson (2017)

Op zoek naar klanken en letters
Doelen en activiteiten voor
de leerjaren 1, 2 en 3 (3e editie).
ISBN: 9789463421393

In deze handleiding staan aparte activiteiten voor het onderzoeken en leren herkennen van klanken en van letters. Alle activiteiten hebben een duidelijk doel, zodat ze daardoor kunnen aansluiten bij de voorkennis van een leerling. Steeds staat ook aangegeven hoe de activiteit kan worden verdiept en verbreed én hoe je daarmee juist kleinere stappen kunt laten zetten als dat nodig is.
De doelen zijn verzameld op een registratielijst achterin het boek.

Het boek maakt deel uit van de didactiek van Op zoek naar letters, maar kan ook los daarvan benut worden om leerlingen fonemisch bewustzijn te laten ontwikkelen en te laten ontdekken hoe onze taal gebruik maakt van het alfabetisch principe.

Dolf Janson (2017)
Uitdagend en functioneel taalonderwijs ISBN: 9789463425766
Nieuwolda: Leuker.nu

Leraren die hun taalonderwijs willen verbinden aan thematisch leren vinden in dit boek zowel de onderbouwing van dit verlangen, als een beschrijving van mogelijkheden om dat inhoud en vorm te geven. Het is geen receptenboek, maar het maakt wel duidelijk welke keuzes leraren kunnen (en moeten) maken om hun taalonderwijs af te stemmen op de leerlingen, in plaats van andersom.
Dit boek heeft eenzelfde opzet als Rekenonderwijs kan anders: waarom/waartoe, wat, hoe.

Dolf Janson (2017)
Rekenonderwijs kan anders ISBN: 9789463425759
Nieuwolda: Leuker.nu

In dit boek beschrijf ik mogelijkheden om het dagelijkse rekenonderwijs echt af te stemmen op wat de leerlingen nodig hebben om steeds weer een volgend doel te halen. Voorkennis benutten, samenhang herkennen en gebruiken zijn daarbij sleutelbegrippen. Wie losser van een methode of zelfs zonder methode wil gaan werken vindt in dit boek aanknopingspunten om de eigen praktijk anders te laten worden.

Voor een samenvatting en recensie, zie:
https://wij-leren.nl/rekenonderwijs-kan-anders.php

Hieronder zijn de posters, waarnaar in de bijlage van dit boek wordt verwezen, te downloaden.

D.J.Janson (2016). Rijk onderwijs in de 21e eeuw. In: E. van Gerven (red.). De Gids - over begaafdheid in het basisonderwijs. Nieuwolda: Leuker.nu.
In dit boek leveren 17 auteurs een bijdrage. In het door mij geschreven hoofdstuk schets ik mogelijkheden om voor alle leerlingen rijk onderwijs aan te bieden, zodat die kunstmatige scheiding tussen 'begaafd' en 'niet-begaafd' vervalt. De mogelijkheden van kinderen zijn veel rijker en gevarieerder dan dergelijke etiketjes doen vermoeden.

Marc van Zanten (2017). Rekenen-wiskunde in de 21e eeuw. Utrecht: Panama/Universiteit Utrecht/NVORWO/SLO.

Deze bundel verscheen ter gelegenheid van 35 jaar Panamaconferenties over rekendidactiek. Hierin zijn bijdragen van een groot aantal auteurs opgenomen. Zelf heb ik ook een hoofdstuk bijgedragen: Groeien in de getallenwereld. De hele bundel is hier te downloaden.

D.J.Janson. Stapelen maar!
In: Ven, P.-H. van de (2005). Met andere ogen kijken.
Lectoraat Theorie die werkt. Hogeschool van Arnhem en Nijmegen.

A.Oving & D.J.Janson (2015). De invloed van wetenschap & technologie op opbrengstgericht werken in andere vakken (Kwaliteitskaart). Den Haag: School aan Zet.

D.J.Janson (2015). Situatieschetsen Samen leren inhoud geven (Kwaliteitskaart). Den Haag: School aan Zet.

D.J.Janson (2014). Leren in het team (Kwaliteitskaart).
Den Haag: School aan Zet.

D.J.Janson (2014). Doelen stellen met je leerlingen (Kwaliteitskaart). Den Haag: School aan Zet.

M. van Groenestijn, G. van Dijken & D.Janson (2012).
Protocol Ernstige RekenWiskundeproblemen en Dyscalculie - VO. Assen: Kon. Van Gorcum.

M. van Groenestijn, G. van Dijken & D.Janson (2012).
Protocol Ernstige RekenWiskundeproblemen en Dyscalculie MBO. Assen: Kon. Van Gorcum.

Verder ben ik de leerlijnauteur van de Aardrijkskundemethode van Argus Clou, uitgegeven door Malmberg. http://www.malmberg.nl/Basisonderwijs/Methodes/Aardrijkskunde/Argus-Clou-aardrijkskunde/Voorlichting-over-Argus-Clou.htm

Wiske the cat

voor wie JA zegt

tegen inspirerend en uitdagend onderwijs

Publicaties