Artikelen

a. Artikelen over spellingdidactiek
b. Artikelen over aspecten van 'Recht doen aan verschillen'
c. Eigen artikelen over onderwerpen uit de rekendidactiek
d. Eigen artikelen over taal- en leesdidactiek
e. Artikelen over wereldoriëntatie (in brede zin)
f.  Artikelen over visie op onderwijs, en over de consequenties voor de
    competenties van leraren

g. Artikelen over visie op onderwijs (inclusief het recht doen aan de 
    daltonkernwaarden

h. Artikelen over talentontwikkeling en begaafdheid

===================================

a. Artikelen over spellingdidactiek

De sjwa, de meestal onbenoemde klinker
Zowel voor het leren spellen als het leren lezen is het bewust herkennen van deze onbeklemtoonde klinker uit onze spreektaal essentieel.
De sjwa, onze meest frequente klinker.pdf (119.73KB)

De essentie van effectieve spellingdidactiek
Korte samenvatting van de essenties van OZNL en het verschil met ingeslepen gewoontes die niet alleen niet effectief blijken, maar soms ook op onjuiste veronderstellingen zijn gebaseerd.
Mythes rond de spellingdidactiek.pdf (56.4KB)

Spelling leren vanuit de daltonkernwaarden
De didactiek van Op zoek naar letters sluit helemaal aan bij de vijf kernwaarden die de Nederlandse daltonscholen als uitgangspunt voor hun onderwijs hebben gekozen.
Spelling leren vanuit de daltonkernwaarden.pdf (181.56KB)

Leren spellen vraagt een andere aanpak
artikel uit 2019, gepubliceerd in JSW
Leren_spellen_vraagt_andere_aanpak.pdf (285.38KB)

Oefenen van spelling
Omdat ik bij observaties in scholen en door vragen van leraren merkte dat 'oefenen' niet voor alle leerlingen iets met 'leren' of 'doelen' te maken had, heb ik dit artikel in de maandelijkse Nieuwsbrief van Op zoek naar letters gezet.
Oefenen van spelling.pdf (179.19KB)

Werkwoordspelling zonder ballast
Dit artikel verscheen in mei 2017 in JSW. Het beschrijft waardoor de traditionele aanpak van werkwoordspelling niet effectief is en hoe het anders kan.
werkwoordspelling zonder ballast JSW.pdf (761.83KB)

Hoe leuk mag grammaticaonderwijs zijn?
In dit artikel beschrijf ik een alternatieve aanpak van grammatica-onderwijs. Dit is als aanloop naar het correct spellen van persoons-vormen een noodzakelijk traject. Leerlingen leren zo de functie van de persoonsvorm ontdekken en niet met trucjes alleen het plekje aanwijzen.
Hoe leuk mag grammaticaonderwijs zijn.pdf (191.83KB)

Klanken bepalen de letters
Dit artikel verscheen in het Tijdschrift voor remedial teaching (2016-01) en beschrijft wat de basis zou moeten zijn voor effectief spellingonderwijs.
klanken bepalen de letters.pdf (3.92MB)

Het verschil tussen leren spellen en leren lezen
Artikel uit Taal Lezen Primair waarin de leerprocessen bij leren lezen en leren spellen worden vergeleken en gekoppeld aan wat daarbij in het brein gebeurt.
Hierdoor wordt duidelijk dat de spellingdidactiek echt anders moet dan de leesdidactiek en dat heeft vergaande consequenties, gezien de huidige praktijk.
Verschil leren spellen en leren lezen Dolf Janson.pdf (452.95KB)

Werkwoordspelling - houd het simpel!
De essentie van wat vaak (maar ten onrechte) nog werkwoorddidactiek genoemd wordt.
Werkwoordspelling - houd het simpel!.pdf (1.76MB)

Spellingdidactiek met resultaat
De basis van Op zoek naar letters
Opbrengstgericht lesgeven bij spelling.pdf (30.75KB)

Op zoek naar letters
De alternatieve spellingdidactiek
Veerkracht 16-19 OP ZOEK NAAR LETTERS.pdf (1.81MB)

b. Artikelen over aspecten van 'Recht doen aan verschillen'

Wat speelt een rol als je de verschillen tussen kinderen als uitgangspunt neemt voor de inrichting van je onderwijs? Welke gevolgen heeft dat voor je eigen rol daarbij?
Hoe sluit je met je onderwijs aan op hun voorkennis, ook die ze van buiten de school meebrengen en hoe bevorder je een daarop voortbouwend actief leerproces vanuit school?
Dit betekent ook dat je onderwijs niet meer koppelt aan leerstofjaarklassen en het gebruik van klassikale methoden die bepalen wat kinderen op welk moment doen, want dan zou je die verschillen negeren in plaats van die te benutten door daarop af te stemmen.

Recht doen aan verschillen
Een rizoom is een wortelsysteem dat zich vanuit veel verschillende punten horizontaal uitbreidt en van daaruit verder groeit. Gember is daarvan een bekend voorbeeld. Rizomatisch denken verwijst naar deze dynamiek. Leerprocessen lijken qua structuur en dynamiek op de ontwikkeling van zo'n rizoom. Het is daarom belangrijk om bij leerprocessen deze dynamiek niet te belemmeren.
Rizomatisch denken over onderwijs.pdf (512.64KB)

De wet gaat uit van verschillen

Het uitgangspunt was goed, maar wat er dan in diezelfde wet op volgt heeft dat uitgangspunt onderuit gehaald...
Wat de wet voorschrijft.pdf (120.21KB)

Een nieuw schooljaar biedt kansen om je onderwijs anders in te richten
In deze column staan een paar aandachtspunten en argumenten op een rijtje...
Nieuw geluid.pdf (51.46KB)

Toetsen zijn geen doel
Het misverstand dat het op school om toetsscores gaat, verhindert veel kinderen echt leren te ervaren en daarvan te genieten.
doorbreek de toetscultuur.pdf (539.69KB

Formatief of summatief: een principiële keuze
Tenminste, als je de betekenis van formatief niet slechts ziet als anders omgaan met toetsen...
Formatief evalueren.pdf (208.55KB)

Hoe veroorzaak je bij elke leerling opbrengsten?
Opbrengstgericht onderwijs was een nieuwe benadering. Opbrengsten als effect van het leerproces van een kind komen niet effectief tot stand als het onderwijs zelf niet ook verandert en een toets met weinig fouten niet als die opbrengst beschouwd wordt..
Op weg naar opbrengstveroorzakend onderwijs.pdf (231.87KB)

Kindgericht onderwijs, hoezo?
Hoe vreemd het misschien ook lijkt, onderwijs op nog teveel scholen is niet op (de behoeften van) kinderen gericht.
Onderweg-naar-kindgericht-onderwijs.pdf (4.1MB)

Stimuleren van een actieve en

kritisch denkende houding
Beschrijving van het nut en

de noodzaak, met veel praktijkvoorbeelden.

Kritisch denken bij rekenwiskundeonderwijs in het po.pdf (276.94KB)

c. Eigen artikelen over onderwerpen uit de rekendidactiek

Rekenvaardigheid ontwikkelen (1).pdf (233.32KB)

Rekenvaardigheid ontwikkelen (2).pdf (109.9KB)

oefenen kan zonder methode...

Tips bij het oefenen van vermenigvuldig- en deelsommen..pdf (103.79KB)

gebruik maken van ervaringen en voorkennis...
Omgaan met tijd en met de daarmee verbonden termen en de notaties daarvan.pdf (168.21KB)

Samenhang laten ontdekken stimuleert het denken.pdf (71.39KB)

Aandachtspunten voor wie het rekenonderwijs meer op de kinderen wil afstemmen.
aandachtspunten voor het reken-wiskunde-onderwijs.pdf (158.9KB)

Rekenonderwijs kan anders
Dit artikel uit PO-Management beschrijft een aanpak van rekenonderwijs waarin niet het produceren van antwoordjes centraal staat, maar het het herkennen van samenhang en de toepasbaarheid buiten de rekenles. Bovendien moet het dan gaan om voortbouwen op de voorkennis, zodat de leerlingen zelf merken dat hun inzet effect heeft.
Rekenonderwijs kan anders.pdf (217.83KB)

Kwartetten met trio's - anders beginnen met vermenigvuldigen en delen
In plaats van te starten met het aanbieden met de 'tafels' van vermenigvuldiging, is het veel zinvoller om vermenigvuldigen en delen samen te nemen en de introductie te starten met de toepassingen die kinderen om zich heen kunnen herkennen. Ook het verschil tussen automatiseren en memoriseren is essentieel voor het beoogde resultaat.
kwartetten met trio's.pdf (593.36KB)

Breuken en verhoudingsgetallen
Welke kennis, vaardigheden en inzichten moeten kinderen verwerven om zich buiten de rekenles te kunnen redden met breuken en verhoudingsgetallen?
breuken en verhoudingsgetallen.pdf (839.63KB)

Doelenroutes
Dit zijn de doelen per domein zoals die achterin Rekenonderwijs kan anders zijn opgenomen.
Doelenroutes door de ogen van leerlingen.pdf (146.12KB)

Leren kinderen zo rekenen?
Kritisch commentaar op de visie van prof. Anna Bosman op hoe kinderen zouden moeten leren rekenen.
Zo leren kinderen rekenen.pdf (83.83KB)

Groeien in de getallenwereld
Janson, D. (2017). Groeien in de getallenwereld. In: M. van Zanten (red.). Rekenenwiskunde in de 21e eeuw. Ideeën en achtergronden voor primair onderwijs (pp. 193- 201). Utrecht / Enschede: Panama, Universiteit Utrecht / NVORWO / SLO. In dit hoofdstuk bespreek ik hoe leraren in rekenlessen kunnen bevorderen dat alle leerlingen met vertrouwen en betrokkenheid blijven oefenen en zo voorkomen dat een fixed mindset ontstaat. Het hele boek is te downloaden via

https://panamaconferentie.sites.uu.nl/wp-content/uploads/sites/22/2017/01/Panama-35_Rekenen-wiskunde_in_de_21e_eeuw.pdf
Groeien in de getallenwereld .pdf (86.41KB)

Een korte typering van wat bij percentages hoort.
Percentages.pdf (33.56KB)

Zie je het voor je?
Informatieve tekst bij de gelijknamige workshop op de conferentie Rekenen op taal (16-6-2016). Hierin gaat het over het belang van mentale en schematische voorstellingen bij het leren rekenen en van het bevorderen van de verbinding tussen woorden, betekenissen en beelden daarbij.
Zie je het voor je.pdf (1.03MB)

Dominospel - maar dan anders
Spelregels voor twee varianten met het dominospel met 55 stenen (dubbel negen als hoogste aantal stippen). De kern is dat je niet gelijke helften tegen elkaar legt, maar helften die samen tien vormen.
dominospel - varianten.pdf (402.71KB)

Op weg naar beter reken-wiskundeonderwijs: kansen en bedreigingen
Opiniërend artikel uit PanamaPost over de vraag wat we 'met de kennis van nu' in de rekenlessen anders zouden moeten doen dan de ingeslepen traditie lijkt voor te schrijven.
janson_kanaal141.pdf (183.11KB)

Mag dat dan?
Opiniërend artikel uit PanamaPost over de vraag hoeveel autonomie leraren hebben bij het geven van (reken)onderwijs en wat nodig is om die keuzevrijheid te bevorderen.
janson_kanaal138.pdf (186.98KB)

Op weg naar opbrengstveroorzakend onderwijs
Artikel uit PanamaPost waarin gepleit wordt voor een actievere rol van de leraar in het dagelijkse rekenonderwijs. Actiever betekent hier: een leraar die niet alleen uitvoert en werkt met drie vaste groepen, maar die zelf initiatief neemt, dingen uitprobeert omdat leerlingen dat nodig hebben. De ondertitel is daarom: de onderzoekende leraar in een opbrengstgerichte cultuur.
Op weg naar opbrengstveroorzakend onderwijs.pdf (231.87KB)

Differentiatie vraag voorbereiding
Artikel uit Volgens Bartjens waarin duidelijk wordt gemaakt dat de verschillen in de groep honoreren alleen kan als je dat als uitgangspunt neemt bij het voorbereiden van een blok uit de methode. Het gebruik van een groepsplan zou hierop moeten aansluiten, zodat dit geen dubbel werk oplevert.
vb_31_5_janson_differentiatie_vraagt_voorbereiding.pdf (827.14KB)

Bijlage bij Differentiatie vraagt voorbereiding
voorbeeld van een mogelijke neerslag van die voorbereiding.
vb_31_5_bijlage_janson_differentiatie_vraagt_voorbereiding.pdf (133.95KB)

Wat ga ik vandaag leren?
Artikel uit Volgens Bartjens over doelen stellen in de rekenles. Leerdoelen, wel te verstaan, en die zijn anders dan onderwijsdoelen.
Wat ga ik vandaag leren VB nr 2 2013.pdf (220.79KB)

Minder kan meer worden
Artikel uit Volgens Bartjens (2004) over verrijking in rekenlessen.
vb_24_2_janson_minder_kan_meer_worden.pdf (168.94KB)

Je zal maar slim zijn...
In dit artikel uit Volgens Bartjens gaat het om de vraag wat leraren te doen staat als leerlingen tot meer in staat zijn dan de methode veronderstelt en dat ook nog eens sneller doen.
vb_25_2_janson_je_zal_maar_slim_zijn.pdf (111.08KB)

leren klokkijken
Artikel uit Volgens Bartjens waarin duidelijk wordt dat klokkijken op een analoge klok best ingewikkeld in elkaar zit en eigenlijk veel moeilijker te leren is dan op een digitale klok.
vb_26_4_janson_leren_klokkijken.pdf (140.12KB)

En de opbrengst is...
Artikel uit Volgens Bartjens, waarin wordt nagegaan wat in rekenlessen onder 'opbrengst' moet worden verstaan. Dat blijkt toch wat anders dan in veel praktijken gebruikelijk is...
vb_31_2_janson_en_de_opbrengst_is.pdf (803.71KB)

Is de rekenmethode ook van de kinderen?
Artikel uit Volgens Bartjens (2005) met als centrale vraag in hoeverre de leerlingen uitgangspunt zijn bij het gebruik van een rekenmethode? Vaak lijkt het alsof de leerlingen zich moeten aanpassen aan wat de methodeschrijvers hebben bedacht.
vb_25_4_janson_is_de_rekenmethode_ook_van_de_kinderen.pdf (156.04KB)

Van wie is het handelingsplan?
Artikel uit Volgens Bartjens (2006) over het maken van handelingsplannen waarvoor de betrokken leerling zich verantwoordelijk kan voelen.
vb26_3_janson_van_wie_is_het_handelingsplan.pdf (322.08KB)

Een schatter kan niet zonder redeneren (Volgens Bartjens nov. 2007)
Schatten is rekenen met (afge)ronde getallen. Wie afrondt moet snappen wat past binnen de betekenis van deze getallen. Elke afronding en dus elke schatting moet de gebruiker kunnen onderbouwen. Wie na het afronden, die afronding weer teniet wil doen en de aanpassing corrigeren, moet weten hoe dat is te beredeneren.
vb_27_2_janson_een_schatter_kan_niet_zonder_redeneren.pdf (6.9MB)

d. Eigen artikelen over taal- en leesdidactiek

Hoe activeer je de kinderen tijdens het voorlezen?
Tips om kinderen te stimuleren hun taalvaardigheid actief in te zetten tijdens het luisteren.
voorlezen - do's en don'ts.pdf (124.11KB)

Samenhang in taalonderwijs
Wat zijn de nadelen van traditioneel gesegmenteerd taalonderwijs en wat verandert er voor de kinderen als taal onderdeel is van thematisch onderwijs?
Hoe kinderen taalonderwijs weer als aantrekkelijk en zinvol kunnen ervaren.pdf (99.88KB)

Waarom zou je gaan lezen?
Waarom 'close reading' symptoombestrijding is en geen echte oplossing.
Lezen, waarom zou je?.pdf (96.69KB)

Woorden en betekenissen
Dit artikel bespreekt mogelijkheden om uitbreiding van de woordenschat breder en samenhangender te maken.
Woorden en betekenissen.pdf (87.63KB)

Taalonderwijs vraagt een rijke leeromgeving
Dit artikel stond in het Jeelo-Magazine 2018-2019. Hier heb ik ook een link naar een filmpje opgenomen waarin ik uitleg waarom taal en thematisch onderwijs bij elkaar horen.
Taalonderwijs vraagt een rijke leeromgeving.pdf (123.24KB)

Woordenschat - oefenen en verdiepen
Overzicht van fasen en manieren van leren bij het uitbreiden van de woordenschat.
woordenschat - oefenen en verdiepen.pdf (494.64KB)

Uitbreiding van je woordenschat
Wat werkt echt en wat is schijn?
Aandachtspunten bij woordenschatonderwijs.pdf (182.45KB)

Taal is niet saai
Dit artikel verscheen in Talent (juni 2018). het beschrijft aan de hand van enkele voorbeelden hoe taalonderwijs ook voor leerlingen, die al taalvaardig zijn, uitdagend kan zijn.
Taal is niet saai.pdf (127.79KB)

Recent heb ik dit artikel nog wat aangepast...

Hoe nuttig zijn grammaticalessen?
Artikel uit Het Tijdschrift Taal over een andere, actieve en betekenisvolle aanpak van grammaticaonderwijs
Hoe nuttig zijn grammaticalessen.pdf (112.39KB)

Grammatica is leuk! (deel 3)
In het derde deel komen de omstandigheden in een zin aan de orde: decor en drama.
grammatica is leuk deel 3.pdf (105.42KB)

Grammatica is leuk! (deel 2)
In dit artikel aandacht voor de rollen in een zin.
grammatica is leuk! deel 2.pdf (72.85KB)

Grammatica is leuk! (deel 1)
Dit is het eerste van drie artikelen uit MeerTaal, waarin een andere invulling van grammaticaonderwijs wordt beschreven.
grammatica is leuk - deel 1.pdf (103.82KB)

Verschil tussen leren spellen en leren lezen
Artikel uit Taal Lezen Primair waarin de beide leerprocessen worden vergeleken. Hieruit blijkt dat er essentiële verschillen zijn, zowel vanuit de inhoud als vanuit de processen in het brein.
Verschil leren spellen en leren lezen Dolf Janson.pdf (452.95KB)

De taalles als taallab
Artikel uit MeerTaal over uitdagende en onderzoekende manieren om met taalbeschouwing bezig te zijn.
taalles als taallab.pdf (263.18KB)

IPC en taal
Hoe het team van bs. De Wilgetoren in Hilversum taalonderwijs verbindt met het werken met het International Primary Curriculum (IPC).
ipc en taal.docx.pdf (377.1KB)

Rekenen met woorden
Taalbeschouwingsactiviteiten vanuit rekenmetaforen, zoals vermenig-vuldigen, delen en verdubbelen.
Rekenen met woorden MT.pdf (389.76KB)

Het voordeel van goed geschreven boeken
Begrijp jij wat je leest?
Artikel uit MeerTaal over de effectiviteit van de praktijk in lessen begrijpend lezen.
Begrijp jij wat je leest.pdf (684.23KB)

Zien wat je leest
Over beeldtaal in kinderboeken en de relatie tussen tekst en beeld. Dit artikel uit Taal lezen primair is geschreven met het oog op de Kinderboekenweek 2010, die dit als thema had.
Overbeeldtaalinkinderboeken.pdf (95.15KB)

Goed geschreven boeken dagen uit
Boeken met teksten die speciaal voor gebruik op school zijn gemaakt, zijn vaak minder geschikt om kinderen tot goed lezen te inspireren.
Rijke leesstof stimuleert.pdf (95.4KB)

e. Artikelen over wereldoriëntatie (in brede zin)

Op onderzoek in de klas
Dit artikel stond in de rubriek 'gereedschap' in JSW. Het beschrijft de reeks boeken die het wetenschapsknooppunt Radboud Universiteit uitgeeft. Hierin wordt prijswinnend wetenschappelijk onderzoek vertaald naar onderzoeksactiviteiten in basisscholen.
Gereedschap - Op onderzoek in de klas JSW juni 2017.pdf (780.9KB)

Webquests - een taxonomie van taken
Beschrijving van taaktypen voor wereldoriëntatie, die leerlingen dwingen tot hogere denkniveaus. Deze taaktypen zijn bedacht voor het vullen van webquests, om te voorkomen dat leerlingen met reproducerende vragen aan de gang moesten.
Webquests - een taxonomie van taken.pdf (761.03KB)

Een tijd van pruiken en revoluties
Voorbeelden van taken bij een tijdvak uit de geschiedenis, volgens de taaktypen voor webquests.
Een tijd van pruiken en revoluties.pdf (1.29MB)

Over het belang van informeel leren op school
Artikel uit Speziaal waarin de rol en het effect van informeel leren worden vergeleken met die van formeel leren.
Over het belang van informeel leren op school.pdf (756.03KB)

Leren van de buitenwereld
Artikel uit Speziaal over het belang van buitenschools leren en wat de school kan leren van deze effecten.
Leren van de buitenwereld - dec 2015.pdf (531.7KB)

f. Artikelen over visie op onderwijs en
over de consequenties daarvan
voor de competenties van leraren
(inclusief recht doen aan de daltonkernwaarden)

Gaat het om een keuze tussen blokletters en verbonden schrift, of spelen er nog heel andere aspecten een rol, die zowel samenhangen met ieders leerproces, als met de functionaliteit van wat ze leren.
Binnen het team zijn we op zoek naar een nieuwe schrijfmethode.pdf (146.59KB)

Column over de daltontaak (Daltonvisie september 2022)
Er blijkt een groot verschil tussen wat Helen Parkhurst bedoelde met de invoering van 'assignments' en wat men in de Nederlandse daltonscholen onder de term 'taak', als de vertaling daarvan, is gaan verstaan.
Janson_2022_Is_mijn_taak_ook_jouw_taak_DV11-1_11.pdf (488.03KB)

Wat is een daltontaak echt?
Uitleg van wat een daltontaak is en een toespitsing op rekenen, als illustratie
De betekenis en de invulling van de taak.pdf (151.72KB)

Een nieuw schooljaar begint
column over echte vernieuwing
Nieuw geluid.pdf (51.46KB)

Je ambities als daltonschool planmatig realiseren
DaltonVisie juni 2020
Column Daltonvisie.pdf (104.3KB)

Vaardigheden van leerlingen
De vijf kernwaarden van daltononderwijs zijn uitgesplitst in vaardigheden / houding van leerlingen, waarbij elke deelvaardigheid op een lijn staat tegenover gedrag dat nog niet blijk geeft van die vaardigheid / houding
Daltonkernwaarden op het rapport.pdf (152.19KB)

Hoe stimuleer je een growth mindset?
Wat draagt echt bij en hoe benut je de daltonkwaliteiten daarvoor?
Ontwikkelen is normaal (over Carol Dweck).pdf (269.21KB)

Opbrengsten veroorzaken...
Ten onrechte worden leeropbrengsten vaak gelijkgesteld aan toetsscores en dan ook nog van toetsen die aan een hele jaargroep op hetzelfde moment worden afgenomen. Dat kan anders en dat moet daarom anders....
Opbrengsten vaststellen - en tegelijk de toetscultuur doorbreken.pdf (139.21KB)

Wat klopt er niet bij John Hattie?
In dit artikel wordt verslag gedaan van het onderzoek van Bob Slavin naar de onderbouwing van Hattie's beweringen. Die onderbouwing blijkt niet wetenschappelijk.
Slavin & Hattie.pdf (115.89KB)

Effectiviteit
Artikel uit Daltonvisie over de daltonkernwaarde effectiviteit.
Effectiviteit.pdf (143.78KB)

Gesprekskaarten
Deze 7 kaarten bevatten elk een stelling die begint met 'ik'. Op de achterkant staat een toelichting: essentie, spiegel, resultaat. Hierdoor zijn deze kaarten geschikt om een gesprek in het team over de onderwijspraktijk op gang te brengen, vooral als het de bedoeling is om de leerlingen actiever te maken en beter recht te doen aan hun talenten en behoeften.
Gesprekskaarten rijker onderwijs.pdf (156.55KB)

Eigenaar van het leerproces
Hoe het gebruik van tabletprogramma's het eigenaarschap ondermijnt
eigenaar van het leerproces.pdf (81.31KB)

De vijf daltonkernwaarden
In dit artikel zijn deze kernwaarden opgesplitst in typeringen van je eigen gedrag, die inhoud geven aan deze kernwaarden. Door deze concretiseringen is het een rijke bron voor reflectie in het team.
reflecteren op vijf kernwaarden.pdf (104.28KB)

Reflecteren met het team
(ter voorbereiding op een brief over de kernwaarden aan de ouders)
Welke consequenties hebben die vijf daltonkernwaarden voor de manier waarop je samen het onderwijs inricht? Durf je als team de brief aan de ouders te ondertekenen, die de kern van dit artikel vormt en waarin die kernwaarden worden uitgelegd?
reflecteren met het team.pdf (83.46KB)

Onderweg naar kindgericht onderwijs
In dit artikel uit PO-Management beschrijf ik welke factoren het veranderingsproces succesvol maken of kunnen belemmeren.
Onderweg-naar-kindgericht-onderwijs.pdf (4.1MB)

De leerling als kritische denker
In dit artikel uit JSW beschrijf ik onder welke condities leerlingen kritisch denken kunnen ontwikkelen.
de leerling als kritische denker.pdf (248.92KB)

Zal de tijd het leren???
In dit (opiniërende) artikel stel ik de tijdverspilling aan de kaak, die op veel basisscholen plaatsvindt. Niet zozeer door niet op tijd te beginnen, maar door de leerlingen lastig te vallen met voor hen zinloze activiteiten. Invullesjes, instructies, toetsen die allemaal niet aansluiten bij wat een leerling nodig heeft om te kunnen leren. Dat kan veel beter en dus anders! Dit artikel verscheen in De Nieuwe Leraar (lijfblad voor nieuwsgierige leraren po) 2017, nummer 3/4.
Zal de tijd het leren DNL 3-4.pdf (487.21KB)

Rubriek Bildung (in tijdschrift Van 12 tot 18)
Naar aanleiding van een citaat van de pedagoog Philippe Meirieu benadruk ik het belang van het tegengaan van etiketten op leerlingen. Vervolgens citeer ik met instemming een commentaar van prof. Marc Vermeulen op een citaat van Kierkegaard en gebruik dit om te illustreren hoeveel moeite het soms kost om meeveranderen met de omstandigheden als uitgangspunt te nemen bij het inhoud en vorm geven van onderwijs.
Bildung februari 2017 Dolf Janson.pdf (665.6KB)

Waaier onderzoekend leren in het team
De samenhang van de daltonkernwaarden
In dit artikel uit Daltonvisie beschrijf ik hoe belangrijk het is de kernwaarden niet los te zien, maar de samenhang als kracht te benutten, zowel bij de leerlingen als in het team.
de samenhang van de daltonkernwaarden.pdf (290.97KB)

De leraar, de leerling en de groep
In dit artikel uit Speziaal zet ik de de rol van leraar en leerlingen m.b.t. differentiatie, opbrengsten en groepsplan in een ander licht dan op veel scholen gebruikelijk is.
De leraar, de leerling en het leerproces.pdf (391.18KB)

De kleren van de keizer
Over de essentie van het vak van leraar: een professional die keuzes durft te maken op grond van visie en verantwoordelijkheid.
De kleren van de keizer.pdf (543.2KB)

Dan maak je maar zin!
Artikel uit Speziaal over de rol en betekenis van motivatie.
Dan maak je maar zin.pdf (614.56KB)

Laat mij maar even... (over coaching)
Artikel uit Speziaal over de coachende rol van leraren en de consequenties daarvan voor hun interactie met leerlingen.
Laat mij maar even.pdf (913.74KB)

Verantwoord verantwoordelijk
Artikel gemaakt voor Wij-leren.nl over de rol en betekenis van verantwoordelijk (leren) zijn, zowel in de groep als in het team.
Verantwoord verantwoordelijk.pdf (460.47KB)

De manier van leren moet kloppen
Artikel uit JSW waarin het verband tussen de toepassing van het geleerde en de manieren om je die vaardigheid eigen te maken wordt beschreven. Wie dit verband herkent, zal diverse lessen en activiteiten anders gaan vormgeven...
De manier van leren moet kloppen.pdf (274.31KB)

Nieuwsgierige leraren leren van hun praktijk - onderzoekend leren als schoolcultuur
In dit artikel staan ervaringen uit een praktijkonderzoek op enkele basisscholen naar de praktijk en de effecten van onderzoekend leren door leraren.
Onderzoekend leren als schoolcultuur_JSW_maart13.pdf (3.77MB)

Waaier onderzoekend leren in het team
Achterkanten met de tekst. Deze kaarten zijn samengesteld t.b.v. het onderzoeksproject dat aanleiding was voor het artikel in JSW (maart 2013)
waaier achterkanten.pdf (288.81KB)

Waaier onderzoekend leren in het team
De illustratieve voorkanten van de kaarten hierboven. Deze kaarten zijn samengesteld t.b.v. het onderzoeksproject dat aanleiding was voor het artikel in JSW (maart 2013)
waaier voorkanten.pdf (2.51MB)

Leerlingen laten excelleren
Artikel uit JSW waarin wordt beschreven welke de rol leraren kunnen spelen om te bereiken dat leerlingen het beste van zichzelf laten zien.
JSW_Leerlingen laten excelleren_Nov12.pdf (3.86MB)

Opsomming van soorten taken
In dit overzicht staan heel veel soorten taken waarmee kinderen aan de slag kunnen, maar die steeds een beroep doen op andere denkprocessen en andere vaardigheden. Om kinderen zich breed te laten ontwikkelen is zo'n afwisseling van taken heel belangrijk.
Taxonomie van taken.pdf (330.33KB)

g. Artikelen over visie op vernieuwende vormen van onderwijs, en over de consequenties voor de competenties van leraren
(die ten dele ook al hierboven stonden...)   

Gaat het om een keuze tussen blokletters en verbonden schrift, of spelen er nog heel andere aspecten een rol, die zowel samenhangen met ieders leerproces, als met de functionaliteit van wat ze leren.
Binnen het team zijn we op zoek naar een nieuwe schrijfmethode.pdf (146.59KB)

Column over de daltontaak (Daltonvisie september 2022)
Er blijkt een groot verschil tussen wat Helen Parkhurst bedoelde met de invoering van 'assignments' en wat men in de Nederlandse daltonscholen onder de term 'taak', als de vertaling daarvan, is gaan verstaan.
Janson_2022_Is_mijn_taak_ook_jouw_taak_DV11-1_11.pdf (488.03KB)

Wat is een daltontaak echt?
Uitleg van wat een daltontaak is en een toespitsing op rekenen, als illustratie  

De betekenis en de invulling van de taak.pdf (185kB)

Een nieuw schooljaar begint
column over echte vernieuwing
Nieuw geluid.pdf (51.46KB)

Je ambities als daltonschool planmatig realiseren (DaltonVisie juni 2020)
Column Daltonvisie.pdf (104.3KB)

Vaardigheden van leerlingen
De vijf kernwaarden van daltononderwijs zijn uitgesplitst in vaardig-heden / houding van leerlingen, waarbij elke deelvaardigheid op een lijn staat tegenover gedrag dat nog niet blijk geeft van die vaardigheid / houding
Daltonkernwaarden op het rapport.pdf (152.19KB)

Hoe stimuleer je een growth mindset?
Wat draagt echt bij en hoe benut je de daltonkwaliteiten daarvoor?
Ontwikkelen is normaal (over Carol Dweck).pdf (269.21KB)

Opbrengsten veroorzaken...
Ten onrechte worden leeropbrengsten vaak gelijkgesteld aan toetsscores en dan ook nog van toetsen die aan een hele jaargroep op hetzelfde moment worden afgenomen. Dat kan anders en daarom moet dat ook anders....
Opbrengsten vaststellen - en tegelijk de toetscultuur doorbreken.pdf

(139.21KB)

Wat klopt er niet bij John Hattie?
In dit artikel wordt verslag gedaan van het onderzoek van Bob Slavin naar de onderbouwing van Hattie's beweringen. Die onderbouwing blijkt niet wetenschappelijk.
Slavin & Hattie.pdf (115.89KB)

Effectiviteit
Artikel uit Daltonvisie over de daltonkernwaarde effectiviteit.
Effectiviteit.pdf (143.78KB)

Gesprekskaarten
Deze 7 kaarten bevatten elk een stelling die begint met 'ik'. Op de achterkant staat een toelichting: essentie, spiegel, resultaat. Hierdoor zijn deze kaarten geschikt om een gesprek in het team over de onderwijspraktijk op gang te brengen, vooral als het de bedoeling is om de leerlingen actiever te maken en beter recht te doen aan hun talenten en behoeften.
Gesprekskaarten rijker onderwijs.pdf (156.55KB)

Eigenaar van het leerproces
Hoe het gebruik van tabletprogramma's het eigenaarschap ondermijnt
eigenaar van het leerproces.pdf (81.31KB)

De vijf daltonkernwaarden
In dit artikel zijn deze kernwaarden opgesplitst in typeringen van je eigen gedrag, die inhoud geven aan deze kernwaarden. Door deze concretiseringen is het een rijke bron voor reflectie in het team.
reflecteren op vijf kernwaarden.pdf (104.28KB)

Reflecteren met het team
(ter voorbereiding op een brief over de kernwaarden aan de ouders)
Welke consequenties hebben die vijf daltonkernwaarden voor de manier waarop je samen het onderwijs inricht? Durf je als team de brief aan de ouders te ondertekenen, die de kern van dit artikel vormt en waarin die kernwaarden worden uitgelegd?
reflecteren met het team.pdf (83.46KB)

Onderweg naar kindgericht onderwijs
In dit artikel uit PO-Management beschrijf ik welke factoren het veranderingsproces succesvol maken of kunnen belemmeren.
Onderweg-naar-kindgericht-onderwijs.pdf (4.1MB)

De leerling als kritische denker
In dit artikel uit JSW beschrijf ik onder welke condities leerlingen kritisch denken kunnen ontwikkelen.
de leerling als kritische denker.pdf (248.92KB)

Zal de tijd het leren???
In dit (opiniërende) artikel stel ik de tijdverspilling aan de kaak, die op veel basisscholen plaatsvindt. Niet zozeer door niet op tijd te beginnen, maar door de leerlingen lastig te vallen met voor hen zinloze activiteiten. Invullesjes, instructies, toetsen die allemaal niet aansluiten bij wat een leerling nodig heeft om te kunnen leren. Dat kan veel beter en dus anders! Dit artikel verscheen in De Nieuwe Leraar (lijfblad voor nieuwsgierige leraren po) 2017, nummer 3/4.
Zal de tijd het leren DNL 3-4.pdf (487.21KB)

Rubriek Bildung (in tijdschrift Van 12 tot 18)
Naar aanleiding van een citaat van de pedagoog Philippe Meirieu benadruk ik het belang van het tegengaan van etiketten op leerlingen. Vervolgens citeer ik met instemming een commentaar van prof Marc Vermeulen op een citaat van Kierkegaard en gebruik dit om te illustreren hoeveel moeite het soms kost om meeveranderen met de omstandigheden als uitgangspunt te nemen bij het inhoud en vorm geven van onderwijs.
Bildung februari 2017 Dolf Janson.pdf (665.6KB)

De samenhang van de daltonkernwaarden
In dit artikel uit Daltonvisie beschrijf ik hoe belangrijk het is de kernwaarden niet los te zien, maar de samenhang als kracht te benutten, zowel bij de leerlingen als in het team.
de samenhang van de daltonkernwaarden.pdf (290.97KB)

De leraar, de leerling en de groep
In dit artikel uit Speziaal zet ik de de rol van leraar en leerlingen m.b.t. differentiatie, opbrengsten en groepsplan in een ander licht dan op veel scholen gebruikelijk is.
De leraar, de leerling en het leerproces.pdf (391.18KB)

De kleren van de keizer
Over de essentie van het vak van leraar: een professional die keuzes durft te maken op grond van visie en verantwoordelijkheid.
De kleren van de keizer.pdf (543.2KB)

Dan maak je maar zin!
Artikel uit Speziaal over de rol en betekenis van motivatie.
Dan maak je maar zin.pdf (614.56KB)

Laat mij maar even... (over coaching)
Artikel uit Speziaal over de coachende rol van leraren en de consequenties daarvan voor hun interactie met leerlingen.
Laat mij maar even.pdf (913.74KB)

Verantwoord verantwoordelijk
Artikel gemaakt voor Wij-leren.nl over de rol en betekenis van verantwoordelijk (leren) zijn, zowel in de groep als in het team.
Verantwoord verantwoordelijk.pdf (460.47KB)

De manier van leren moet kloppen
Artikel uit JSW waarin het verband tussen de toepassing van het geleerde en de manieren om je die vaardigheid eigen te maken wordt beschreven. Wie dit verband herkent, zal diverse lessen en activiteiten anders gaan vormgeven...
De manier van leren moet kloppen.pdf (274.31KB)

Nieuwsgierige leraren leren van hun praktijk - onderzoekend leren als schoolcultuur
In dit artikel staan ervaringen uit een praktijkonderzoek op enkele basisscholen naar de praktijk en de effecten van onderzoekend leren door leraren.
Onderzoekend leren als schoolcultuur_JSW_maart13.pdf (3.77MB)

Waaier onderzoekend leren in het team
Achterkanten met de tekst. Deze kaarten zijn samengesteld t.b.v. het onderzoeksproject dat aanleiding was voor het artikel in JSW (maart 2013)
waaier achterkanten.pdf (288.81KB)

Waaier onderzoekend leren in het team
De illustratieve voorkanten van de kaarten hierboven. Deze kaarten zijn samengesteld t.b.v. het onderzoeksproject dat aanleiding was voor het artikel in JSW (maart 2013)
waaier voorkanten.pdf (2.51MB)

Leerlingen laten excelleren
Artikel uit JSW waarin wordt beschreven welke de rol leraren kunnen spelen om te bereiken dat leerlingen het beste van zichzelf laten zien.
JSW_Leerlingen laten excelleren_Nov12.pdf (3.86MB)

Opsomming van soorten taken
In dit overzicht staan heel veel soorten taken waarmee kinderen aan de slag kunnen, maar die steeds een beroep doen op andere denkprocessen en andere vaardigheden. Om kinderen zich breed te laten ontwikkelen is zo'n afwisseling van taken heel belangrijk.
Taxonomie van taken.pdf (330.33KB)

h. Artikelen over talentontwikkeling en begaafdheid

De leerling als kritische denker
Om kritisch te kunnen denken zijn wel wat voorwaarden nodig. Die worden in dit artikel uit JSW concreet gemaakt.
de leerling als kritische denker_1.pdf (248.92KB)

Denken op school
Door de traditionele lesaanpak met methoden en instructies worden de actieve denkprocessen van kinderen niet gestimuleerd. Het kan gelukkig ook anders!
Leren denken als basis voor succes op school.pdf (186.54KB)

Taal is niet saai
Artikel uit Talent, waarin ik aangeef hoe taalonderwijs uitdagend, onderzoekend en persoonlijk kan worden.
Taal is niet saai_1.pdf (127.79KB)

Zij mogen allemaal leuke dingen doen
Artikel uit Talent, waaruit duidelijk wordt dat verrijkingsonderwijs dat niet past bij de visie en cultuur van de school tot spanning en conflict zal leiden.
Talent - Zij mogen allemaal leuke dingen doen.pdf (491.29KB)

Je zal maar kleuter mogen zijn!
Artikel uit Talent waarin de mogelijkheden tot uitdagend onderwijs in de groepen 1 en 2 worden benoemd.
Talent - Je zal maar kleuter mogen zijn.pdf (540.13KB)

Leerlingen zelf vragen laten stellen
Een manier van werken waarbij de leraar de leerlingen nieuwsgierig maakt en confronteert met een uitdaging. Naar aanleiding daarvan moeten de leerlingen zoveel mogelijk vragen bedenken. Daarna kiezen ze de beste uit en gaan daarmee aan de slag. Dit artikel verscheen eerder in het blad Po-management november 2016.
Leerlingen zelf vragen laten stellen.pdf (891.13KB)

Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong
beschrijving van aandachtspunten bij het signaleren en honoreren van onderwijs- en ontwikkelbehoeften bij jonge .
Kwaliteitskaart_Kleuters_met_een_ontwikkelingsvoorsprong.pdf (1.53MB)

Kleuters uitdagen werkt
45 uitdagende opdrachten met doelen en voorbeeldvragen ook informatie over vraagtypen, met voorbeelden
Waaier-Excellentie-in-Ontwikkeling.pdf (3.28MB)

Sprookjes?
In dit artikel, dat al in september 2004 in Talent verscheen, stelde ik het verkeerd omgaan met verschillen tussen leerlingen aan de kaak. Zou dat nu inmiddels echt een sprookje zijn geworden?
Sprookjes bestaan niet.pdf (1.6MB)

Artikel uit JSW waarin wordt beschreven welke rol de teamleden kunnen spelen om te bereiken dat leerlingen het beste van zichzelf laten zien.
JSW_Leerlingen laten excelleren_Nov12.pdf (3.86MB)